Цаг үеийн мэдээ бүлэг

Аугаа их ялалтын 80 жилийн ой

Монгол Улсын Баян-Өлгий аймгийн “Ахмадын дайчин нөхөрлөл, хөдөлмөрийн хороо”-ны урилгаар, хил орчмын нутаг дэвсгэрийн ахмад дайчдын хамтран ажиллах гэрээ хэлэлцээрийн хүрээнд Горно-Алтайск хотын төлөөлөгчид 4-р сарын 26-29-ний өдрүүдэд Монгол Улсын Өлгий хотод айлчилав. Алтайн Бүгд Найрамдах Улс болон, ОХУ-ын Сэтгүүлчдийн эвлэлийн Алтайн бүсийн байгууллагын нэгдүгээр орлогч дарга, Горно-Алтайск хотын хүндэт иргэн Алексей Ивашкины туурвисан “Монголын халуун наран дор” цуврал номын зургаа дахь цуврал хэвлэгдэн гарсныг энэ айлчлалын хүрээнд Монгол Улсын Баян-Өлгий аймгийн уншигчдад танилцуулав. Энэ удаагийн цуврал ном нь урьдынхаас арай өөр “Үл хэмжигдэх найрамдал” гэсэн нэртэй гарчээ.

Зочид маань Өлгий хотын 5 дугаар сургууль болон Өлгий хотын Ахмадын хорооны ажлын байранд энэхүү шинэ номын танилцуулгыг хийжээ.

Тус сургуулийн орос хэлний багш Жулдыз Хавдалмуратын зохион байгуулалтад идэвхтэй тусалж байсан сургуулийн сурагчидтай хийсэн уулзалтын үеэр уг номын зохиогч Алексей Ивашкин, Алтайн Бүгд Найрамдах Улсын Худалдаа, аж үйлдвэрийн танхим"-ийн орлогч дарга Андрей Жуков нар номын тухай танилцуулж, сурагчдад мэдээлэл өгч санал солилцов.  

Тэд 1939-1945 оны дайны жилүүдийн ЗХУ болон БНМАУ-ын дайчин нөхөрлөл, тэрчлэн энх тайвны цаг үеийн харилцан туслалцааны түүх, улмаар 1939 оноос өнөөг хүртэлх Монгол, Оросын нөхөрлөлийн түүхэн хэлхээсийг эргэн дурсав. Алексей Ивашкины туурвисан шинэ номонд 1942 онд 19 настай байсан Монгол залуу дайчин Борондонгийн Лувсангийн ахалсан Ховд хотоос Оросын Алтайн хязгаарын Бийск хот хүртэлх  найрамдлын буюу тусламжийн тэмээн жингийн тухай өгүүлсэн бүлэг багтжээ. Тэр өвлийн хахир хүйтэнд монгол ардууд дайсантай тулалдаж байгаа Улаан армид 10 мянган нэхий дээл, эсгий гутал, хатаасан мах, оймс, бээлий зэргийг илгээж, нэн ялангуяа Сталинградыг чөлөөлөхөд эд материал, халуун сэтгэлийн үнэтэй дэмжлэг үзүүлжээ. Тусламжийн тэмээн жин нь 1200 тэмээ ачаанаас бүрдэж байсан байна.

Түүнчлэн энхийн цагт ЗХУ-аас Монголын Баян-Өлгий, Ховд, Говь-Алтай аймгийн иргэдэд тусламж үзүүлж, элсэн цөлд анх удаа чацаргана, үхрийн нүд, алим, лийр,  гүзээлзгэнэ тариалж хэвших эх суурийг тавилцжээ. Энэ үйл хэргийн  нэг гол төлөөлөгч нь  ОХУ-ын гавьяат агрономич Юрий Бури юм. Харин өнөө цагт Горно-Алтайн Улсын Их Сургуулийн хамт олон Баян-Өлгий аймгийн Өлгий хотын сургуулийн сурагчдын орос хэлний сургалтыг сайжруулахад хамтран туслаж ажиллаж байна.

Энэхүү уулзалтын үеэр Өлгий хотын ахлах ангийн сурагчид ахмад дайчны яриаг анхааралтай сонсож, өнгөрсөн зууны наяад оны үеийн Монгол дахь орос хэл, орос уран зохиолын сургалтын түүхэн баримтууд хийгээд өвөө, эмээ нарынхаа хуучин тэмдэглэлийн дэвтэр, тэр цагийн шуудангийн марк, ил захидлыг сонирхон үзэж байсан юм.

Уулзалтын үеэр эх орны дайны ялалтын баярт зориулсан түүхэн хичээл явуулсан Горно-Алтайск хотын зочин Алексей Ивашкин, Андрей Жуков нарт Тавдугаар сургуулийн захиргаанаас талархал илэрхийлэв.

Айлчлалын хүрээнд хийгдсэн дараагийн уулзалт нь Баян-Өлгий аймгийн ахмадын хороон дээр болж” улмаар Ахмадын хорооны дарга Хантарбай Бейбитхан ОХУ-ын зочидтой нөхөрсөгөөр ярилцав. Энэ үеэр зочин Алексей Ивашкин 40 жилийн өмнө Монгол оронтой танилцаж, хамтран ажиллаж байсан, тэрчлэн Баян-Өлгий аймгийн анхны тогтмол сонин болох “Жана амьдрал” сониныг үүсгэхэд хамтран тусалж байсан тухайгаа  ярилаа. Сэтгүүлч маань малчид, сэхээтнүүдтэй уулзсанаа дурсаж, улмаар ач зээ нараа Оросын их дээд сургуульд суралцуулж, орос хэл сурахад нь туслахыг ахмадуудад онцлон санал болгов.  Арга хэмжээний төгсгөлд хамтран ажиллах санамж бичигт гарын үсэг зуран, Халхын голын дайны баатар Экейгийн хөшөөний дэргэд хамтдаа зургаа татуулцгаав. Алексей Ивашкин Баян-Өлгий аймгийн ахмад дайчдыг Горно-Алтайск хотод, Аугаа их ялалтын 80 жилийн ойн арга хэмжээнд урьжээ.

Дмитрий СОКОЛОВ (гэрэл зургийг зохиогч)

Хөрвүүлсэн Г.ТӨРМӨНХ

Дружба, проверенная годами, дружба,  не знающая  границ

В честь 80-летия Великой Победы

По  приглашению комитета ветеранов войны и труда Баян-Ульгийского аймака республики Монголия и в рамках ранее достигнутых договоренностей о взаимодействии ветеранского сообщества  приграничных территорий,  в городе Ульгие  с 26 по 29 апреля 2025 года  находилась делегация  из города  Горно-Алтайска. Её возглавил заслуженный журналист Республики Алтай,  первый заместитель  Алтайской региональной организации  союза журналистов Российской Федерации, почетный гражданин города Горно-Алтайска Алексей Ивашкин.  Из-под его пера вышла шестая книга из серии «Под жарким солнцем Монголии, у  которой появилось несколько  другое название «Дружба не знает границ».

Презентацию этого издания   он провел в школе № 5 и в офисе комитета ветеранов города  Ульгия».

Во время встречи со школьниками, в организации которой  активно помогал преподаватель русского языка этой школы Жулдыз Хавдалмурат,    сообщение  Алексея Ивашкина   дополнил  заместитель председателя «Союза Торгово-промышленная палата Республики Алтай» Андрей Жуков.  Учащимся  был представлен экскурс  в нашу общую историю с 1939 по настоящее время, рассказ о дружбе, проверенной военными годами 1939-1945 годов и взаимопомощи в мирное время. В частности,  в новой  книге есть глава, посвященная каравану дружбы, который был организован  монгольским юношей Борондором Лувсаном  в 1942 году из города Ховда в город Бийск.   Тогда  в лютые холода монгольские араты   отправили сражающейся с врагом Красной Армии 10 тысяч полушубков, валенки, сушеное мясо, носки, варежки для того, чтобы бойцы храбро сражались  с врагом под Сталинградом. Караван из 1200 верблюдов  успешно дошел и доставил груз. 

В мирное время помощь жителям Баян-Ульгийского, Ховдского и Говь-аймаков   оказывал заслуженный агроном России Юрий Бурый, который впервые культивировал в безжизненной пустыне облепиху, смородину, яблоки, груши, садовую клубнику, высаживал тополя и ивы. И в наше время сотрудники Горно-Алтайского государственного  университета  помогают ульгийским школьникам  изучать русский язык и познавать историю нашей дружбы.

Старшеклассникам было интересно слушать рассказ ветерана и  смотреть на старые тетрадки своих бабушек и дедушек, которые в восьмидесятые годы прошлого века изучали русский  язык и русскую литературу  в школах тех лет, а также на почтовые марки и открытки тех далеких лет.  

За проведение «Урока Победы» Алексею Ивашкину и Андрею Жукову администрация школы № 5 объявила благодарность.

Вторая встреча прошла в офисе комитета ветеранов  войны и труда. Российских гостей любезно  пригласил  на разговор председатель Хантарбай Бейбитхан. Алексей Ивашкин  рассказал о том, как начиналось его знакомство  с Монголий 40 лет назад, как от запускал в печать первую регулярную  газету Баян-Ульгийского аймака «Жана Омир». Журналист вспомнил, как встречался с животноводами  и интеллигенцией, а также подчеркнул мысль  о том, чтобы старшее поколение помогало своим внукам изучать русский язык для последующего обучения  в российских вузах. Кроме этого,  прозвучали выступления ветеранов о том, чтобы дружбу с Россией надо хранить и приумножать. Тем более, что Баян-Ульгийский аймак граничит с  РФ. По итогам мероприятия состоялось подписание  меморандума и коллективное фотографирование у  памятника герою войны на Халхин-Голе  Экею. Алексей Ивашкин  пригласил делегацию ветеранов Баян-Ульгийского аймака  на празднование 80-летие Великой Победы в Горно-Алтайск.

Дмитрий СОКОЛОВ, фото автора.